سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

به گزارش خبرنگار پیام طبیعت،  فرزاد رضازاده کارشناس مسئول آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با تشریح آبخوانداری و تفاوت آن با آبخیزداری اظهار داشت: آبخیزداری به معنای مدیریت پایدار آبخیز است که فقط به مسئله آب ختم نمی شود بلکه شامل کل منابع طبیعی می باشد.
وی گفت: همچنین آبخوانداری به معنای آبخیزداری در زیر و روی زمینی است، یعنی برای نگهداری آب علاوه بر روی زمین، از زیر زمین هم کمک گرفته می شود.
رضازاده ادامه داد: مقداری از آبی که از آبخیز خارج می شود و در مخروطه های افکنه و دشت ها جاری می شود ، به زیر زمین می رود که به جمع آوری و مدیریت آن در زیر زمین "آبخوانداری" می گویند. 
وی افزود: آبخیز (watershed) واحدی هیدرولوژیک است که به عنوان واحد فیزیکی, بیولوژیکی, سیاسی, اجتماعی و اقتصادی برای طراحی ومدیریت منابع طبیعی (آب, خاک, پوشش گیاهی) پذیرفته شده است.
رضازاده اضافه کرد:  آبخیز داری (watershed management) عبارت است از فرآیند تنظیم و اجرای اقدامات مناسب به منظور اداره منابع موجود در آبخیز, باکسب منافع, بدون آسیب رساندن به موجودیت این منابع.

وی اظهار داشت: آبخیزداری و مدیریت منابع آبخیز با هدف تحت کنترل درآوردن عملیات کشاورزی, دامپروری, ساختمان سازی, راهسازی, قطع درختان اجرا می گردد و به طور کلی هرگونه عمل, ارزیابی وتوجه به وضعیت آبخیز براساس خصوصیات زمین شناسی, خاک شناسی, پوشش گیاهی, اقلیم شناسی, هیدرولوژی وارائه رهنمودها وپیشنهادها جهت اجرا و مدیریت صحیح در مورد همه عوامل طبیعی وزیستی هر اکوسیستم در واحدهای طبیعی خاص واعمال مدیریت بر روی عواملی که در توزیع آب وکیفیت هیدرولوژیکی تاثیر دارند تا به صورت مطلوب وعلمی, خاک حوضه آبخیز از فرسایش حفظ گردد،
وی در ادامه خاطرنشان کرد: آبخوان داري مجموعه اي از عمليات مكانيكي است كه با مهار و نفوذ سيلاب بر روي عرصه هاي آبخوان  موجب احياء كمي و كيفي منابع آب و خاك، تقليل و حتي حذف خسارت هاي مستقيم و غيرمستقيم و در نتيجه بهينه سازي محيط زيست مي شود.
کارشناس مسئول آبخیزداری چهارمحال و بختیاری گفت: آبخوان يا آبخواه عبارتست از مخروط افكنه هايي با رسوبات دانه درشت كه به آساني آب را از خود عبور داده و موجب تغذيه سفره هاي آبهاي زيرزميني مي گردد و آبخوان داري مديريت اين آبخوان هاست.
رضازاده تصریح کرد: آبخوان ها موجب مهار شن زارها و تثبيت ريگ هاي روان مي گردند و اين اراضي  پس از چند سال با كشت درختان مقاوم به خشكي و با اجراي عمليات  قرق، به جنگل و مر تع تبديل مي گردد كه اين امر موجب تغيير  ميكروكليماي منطقه شده و شرايط مناسبي را جهت بهبود محيط زيست و جلب پرندگان و وحوش فراهم مي سازد.
وی یادآور شد: آب هاي زيرزميني هميشه در شرايط بحراني كم آبي نقش مؤثري ايفا كرده اند  زيرا منابع آب هاي زيرزميني خالص ترين و تميزترين آب ها بوده و كمتر نياز به تصفيه و گندزدائي دارند.
وی با بیان اینکه بهره برداري از ذخاير آب هاي زيرزميني مناطق خشك و نيمه خشك از طریق  قنات، چاه هاي عميق و نيمه عميق صورت می گیرد خاطرنشان کرد: پيشرفت تكنولوژي، روشهاي برداشت آبهاي عميق زيرزميني را افزايش داده و باعث افت سطح آب هاي زيرزميني شده است.
رضازاده گفت: براي جلوگيري از افت سطح آبهای زیرزمینی و هدر رفتن آب هاي سطحي  اقداماتي صورت مي گيرد که از آن جمله می توان به تغذيه آب هاي زيرزميني و اعمال تمهيدات مديريتي همچون جلوگيري از حفر چاه هاي جديد و قانونمند كردن برداشتها از چاه هاي موجود با در نظر گرفتن موارد خاص منطقه اي اشاره کرد.
کارشناس مسئول آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری ادامه داد: تغذيه سفره هاي آب زيرزميني يكي از راه هاي استفاده بهينه از آب است كه آبخيزداران انجام مي دهند مانند بكار بردن روش هایی براي نفوذ دادن آب باران و آب حاصل از ذوب برف ها به درون زمين که تغذيه مصنوعي نام دارد به طوري كه از هدر رفتن آب به شكل سيلاب و جاري شدن آن بر سطح زمين جلوگيري به عمل آيد.
رضازاده درخصوص اهمیت اين كار  اضاقه کرد:  آب مي تواند از لايه هاي نفوذپذير زمين عبور كند و سپس با برخورد به لايه هاي غير قابل نفوذ ،آب هاي زيرزميني را تشكيل دهد که اين آب ها به صورت چشمه، قنات، چاه هاي كم عمق و نميه عميق مورد بهره برداري قرار مي گيرند.

رضازاده ادامه داد: اهميت اين عمليات وقتي دو برابر مي شود كه در مناطق مورد نظر، رودخانه دائمي وجود نداشته و يا اينكه فقط رودخانه فصلي وجود داشته باشد، ساكنين اين مناطق مي توانند با ذخيره سازي اين آب ها  مهمترين منبع آب آشاميدني و كشاورزي خود را بدست آورند.
وی در پایان اضافه کرد: تغذيه مصنوعي با هدف كاهش خسارات سيل از طريق ذخيره اين آب ها در آبخوان ها، افزايش ميزان آب هاي زير زميني ،جلوگيري از پايين رفتن سطح آب هاي زيرزميني و کاهش هزينه هاي پمپاژ، پيشگيري از نفوذ آب هاي شور به سفره هاي آب زيرزميني صورت می گیرد.